Radiotherapie kan een onderdeel uitmaken van een behandelingsplan voor borstkanker: in de meeste gevallen omvat de behandeling chirurgie, chemotherapie en radiotherapie (of bestraling). Iedereen is anders en ieders lichaam reageert persoonlijk op de therapie, maar toch zien we enkele algemene reacties die kunnen optreden tijdens de behandeling met bestraling. We geven onze tips hoe je met de meest voorkomende bijwerkingen kan omgaan.

 

Jouw persoonlijke bestralingsbehandelingen zijn afhankelijk van het type borstkanker, de grootte van de tumor, de locatie en andere informatie die je medisch team bekijkt. We bespreken hier enkele van de meest voorkomende types behandelingen en mogelijke bijwerkingen.

 

Soorten behandelingen: externe bestralingstherapie

 

Als je een borstoperatie hebt gehad, zal je waarschijnlijk externe straling krijgen. Tijdens een zogenaamd simulatieproces bepaalt men de exact te behandelen gebieden. In dit simulatieproces zal je op een tafel liggen terwijl de stralingstechnoloog een speciale röntgenmachine gebruikt om de te behandelen gebieden exact te definiëren. Dit gebied wordt gemarkeerd met gekleurde en semi-permanente inkt op je huid. Het is belangrijk dat je deze inkt er niet afwast tijdens het baden. Tot slot wordt een speciale mal gemaakt om ervoor te zorgen dat je bij elke behandeling in dezelfde positie ligt.

 

Externe bestralingstherapie zorgt er niet voor dat je radioactief wordt. Er is ook absoluut geen risico voor anderen. Aan de hand van de informatie uit de simulatie, andere tests en je medische geschiedenis zal de stralingsoncoloog samen met de stralingsfysicus en andere leden van het stralingsoncologiepersoneel jouw individuele behandelplan bepalen. Meestal wordt dit type radiotherapie 5 dagen per week gegeven gedurende 5 tot 6 weken. De arts zal jouw individuele behandelplan met jou bespreken voordat je met de behandeling start. Aangezien de behandeling dagelijks en tijdens de week plaatsvindt, overleg je met je arts welke tijdstippen het makkelijkst zijn voor jou en je gezin.

 

Soorten behandelingen: interne bestralingstherapie

 

Als je een borstsparende operatie hebt gehad, kan je in aanmerking komen voor twee recentere vormen van gerichte interne bestralingstherapie.

 

Interne bestraling maakt gebruik van een opblaasbare katheter of bolvormige applicator die in het geopereerde gebied wordt ingebracht op het moment van de operatie of binnen de zes weken na de operatie. Het voordeel hiervan is dat het aantal nodige behandelingen, en dus de duur van de behandeling, sterk wordt verminderd.

 

Bij interne bestraling is het mogelijk dat je tijdens de behandeling in een privékamer wordt geplaatst. Je blijft niet radioactief nadat de applicator en katheters zijn verwijderd.

 

Bijwerkingen van radiotherapie op de huid

 

Huidveranderingen door bestralingstherapie zijn tijdelijk en lijken op een milde tot matige zonnebrand. Binnen 3 tot 4 weken van de behandeling kan je last krijgen van toenemende roodheid, droge, schilferende en jeukende huid. Af en toe kan de huid vochtig worden, vooral in de huidplooien.

 

Als je een borstsparende operatie hebt gehad, kan je veranderingen in je borsten opmerken. De huid kan donkerder worden en de poriën kunnen groter en zichtbaarder worden. Je kunt een verhoogde of verminderde huidgevoeligheid, borstgevoeligheid of strakheid van de huid ervaren en de huid kan dikker aanvoelen. De borst kan groter worden door vloeistofophoping of kleiner door de aanwezigheid van vezelachtig weefsel. Deze veranderingen kunnen tot een jaar of langer na de behandeling aanwezig blijven.

 

Je terug goed voelen na bestralingstherapie

 

Na bestralingstherapie kan je je bij een professionele lingeriezaak laten opmeten voor een nieuwe beha, omdat het mogelijk is dat je cupmaat is veranderd. Als je je zorgen maakt over eventuele asymmetrie tussen je beide borsten, dan kan een breast shaper helpen: dit is een soort prothese, maar ze is kleiner en helpt je om symmetrie te geven. De meeste zorgverzekeraars dekken de terugbetaling voor beha’s, borstprothesen en/of shapers na een borstoperatie. Je contacteert best je zorgverzekeraar om te weten wat er precies wordt terugbetaald. Je kan ook meer info vragen aan je medisch team waar je het best terecht kan voor een lingerie- of borstprothesefitting.

 

Zorg dragen voor jezelf

 

Hier zijn enkele tips om de effecten van radiotherapie te verlichten:

• Baden in lauw water in plaats van heet water.
• Wrijf niet over je huid. Wees zachtaardig en dep jezelf zachtjes droog, eventueel met een T-shirt in plaats van een handdoek.
• Draag geen strakke, nauwsluitende kleding of strakke beha’s.
• Draag ademende, natuurlijke stoffen, zoals katoen.
• Neem contact op met de bestralingsarts of verpleegkundige voordat je medicijnen, poeders, crèmes, parfums, zalven, lotions of huismiddeltjes gebruikt tijdens de behandeling en gedurende enkele weken daarna.
• Gebruik geen klevende, medische verbanden of medicinale pleisters op je borst.
• Stop met het gebruik van deodorant.
• Gebruik geen verwarmingskussentjes of ijspakketten op de behandelde huid.
• Vermijd blootstelling aan de zon op je borst tijdens de behandeling en gedurende een jaar na de behandeling.
• Meld huidveranderingen aan de stralingsarts of verpleegkundige.

 

Voor je gemoedsrust

 

Ook je gedachten hebben een invloed op je genezing. Hier zijn enkele tips om je hoofd tot rust te brengen:

 

• Je bent niet verplicht om alle activiteiten die je vroeger deed te blijven doen.
• Plan activiteiten liever op basis van hun belang en wat ze voor jou betekenen, en voer ze uit op het moment dat je je goed voelt. Straling kan immers soms ook vermoeidheid veroorzaken.
• Wees niet bang om familie en vrienden te vragen om te helpen met dagelijkse taken (winkelen, koken, kinderopvang).
• Zorg voor lichte, regelmatige lichaamsbeweging, maar put jezelf niet uit met inspannende activiteiten.
• Neem de tijd om te ontspannen. Doe iets wat je leuk vindt, zoals lezen, naar muziek luisteren, mediteren, …
• Eet uitgebalanceerd voedsel, zoals fruit, groenten, volle granen en mager vlees.
• Eet gedurende de dag meerdere lichte snacks in plaats van drie zware maaltijden.
• Rust overdag en probeer ’s nachts meer te slapen.
• Denk eraan dat de vermoeidheid die je tijdens de behandeling eventueel voelt tijdelijk is.

 

Meer lezen over tips om voor jezelf te zorgen? In dit artikel lees je hoe meditatie kan helpen bij momenten van stress.